Γράφει η Δέσποινα Κατσούδα (ειδική εκπαιδευτικός- ψυχολόγος Msc Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Παιδοψυχιατρικής, εμψυχώτρια ομάδων NDI).

 «Η μη-κατευθυντικότητα είναι μια φιλοσοφία ζωής που αγγίζει τα πιο σημαντικά ελατήρια του ανθρώπου: την επιθυμία διάσωσης της ταυτότητάς του, του προσώπου του, των επιλογών του» (Μισέλ Λομπρό).

«Έχω ξανασυμμετάσχει σε παρόμοιες βιωματικές ομάδες, αλλά σήμερα με αυτό που έζησα εδώ μαζί σας πραγματικά σοκαρίστηκα! Έχω ξανασυμμετάσχει σε τέτοιες διεργασίες. Ήταν όμως αλλιώς… Σήμερα, είναι διαφορετικά. Μπόρεσα να εκφραστώ εγώ.  Ελεύθερα. Να πω όλα όσα πιστεύω, όλα όσα νιώθω. Σαν άνθρωπος». (Μαργαρίτα, 16 ετών, μέλος ομάδας εφήβων)

H Παρεμβαίνουσα Μη-Κατευθυντικότητα (Νon-Directivité Intervenante, NDI) είναι μια θεωρία και μαζί  μια αντίληψη της ουσίας του ανθρώπου σε όλες τις ψυχολογικές, υπαρξιακές και κοινωνικές εκδηλώσεις του. Tη θεμελίωσε ο Γάλλος καθηγητής Μισέλ Λομπρό  μέσα στην εικοσαετία ’60- ’80 και την  επεξεργάζεται διαρκώς μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μια συνολική- φιλοσοφική θεωρία με εφαρμογές στην εκπαίδευση και την ψυχοθεραπεία, και με  προεκτάσεις στην κοινωνική ζωή, τους θεσμούς και την «ηθική».

Η μέθοδος του αξιοποιεί τη βασική αρχή της μη κατευθυντικής μετασχηματιστικής επιρροής που μπορεί να ασκηθεί από έναν άνθρωπο σε άλλον σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης ή θεραπείας. Αυτή συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να δράσει, να μάθει, να κινηθεί, να ζήσει διαφορετικά, παρά μόνο υποκινούμενος από τις εσωτερικές του δυνάμεις, τις επιθυμίες του.

Από αυτές τις δυνάμεις της επιθυμίας συγκροτείται και αντλεί ο άνθρωπος την ενέργεια για τη δράση του,  όπως και την κατεύθυνσή του. Αυτές του δίνουν την ευκαιρία να βιώνει θετικές εμπειρίες, προσωπικές ικανοποιήσεις και άλλοτε την απόλυτη ευχαρίστηση ανοίγοντάς του την κεντρική λεωφόρο προς την ατομική του ολοκλήρωση, την υπαρξιακή του καταξίωση.

Τις ίδιες αυτές δυνάμεις επιστρατεύει και για να προασπιστεί την υπόστασή του απέναντι σε κάθε «αλλότρια» πρόθεση που γίνεται αντιληπτή ως διείσδυση,  ως εισβολή, ως επίθεση στην ίδια του την ύπαρξη και την αυτονομία του.

Αυτές ακριβώς τις σθεναρές δυνάμεις συναντά μπροστά του, όποιος προσπαθεί να ασκήσει οποιουδήποτε μεγέθους και ποιότητας επίδραση,  έλεγχο, εξουσία, ή επιβολή σε κάποιον άλλο. Από αυτές τις δυνάμεις κάθε προσπάθεια επίδρασης ακόμα και με τις αγαθότερες ηθικότερες, ιερότερες προθέσεις αναγνωρίζεται ως «ξένη» και συντρίβεται.

Πώς είναι λοιπόν, δυνατό να επηρεάσουμε βαθιά τον άλλο χωρίς να συντριβούμε στις συμπληγάδες της θεμελιώδους ελευθερίας του ; Πώς είναι δυνατό να ασκήσουμε επιρροή δίχως να ασκήσουμε έλεγχο, επιβολή, εξουσία ;

Για την παρεμβαίνουσα μη κατευθυντικότητα, οι αρχές της ελευθερίας, της μη- κατευθυντικότητας,  της επικέντρωσης στις επιθυμίες και τις ανάγκες του άλλου δίνουν την απάντηση. Ο  άνθρωπος για να εξελιχθεί αντλεί  ύλη από το περιεχόμενο  των εσώτερων  δυνάμεων, των προσωπικών αξιών και των επιθυμιών του.

Ο μη κατευθυντικός θεραπευτής βρίσκεται καθολικά εκεί. Παρών, γνήσιος και αυθεντικός, ασυνήθιστα επιτρεπτικός, απερίσπαστα προσηλωμένος στο εξελισσόμενο άτομο προκειμένου να  «ακούσει» σωστά το περιεχόμενο αυτών των εσώτερων δυνάμεων και επιθυμιών του.

Επιστρατεύει μαζί με  την ενεργητική ακρόαση, μια στάση θετικότητας, μια στάση πλήρους και ανεπιφύλακτης αποδοχής, αγάπης, σεβασμού και εμπιστοσύνης προς το εξελισσόμενο άτομο. Χτίζει βήμα με βήμα μια σχέση ισοτιμίας, συνεργασίας, συμμαχίας μαζί του. Επαναδιατυπώνει προσεκτικά,  «αναπλαισιώνει» δημιουργικά και παρακολουθεί ενεργητικά το πλήρες νόημα της προσωπικής του «ιστορίας», της μοναδικής αυτής και  συναρπαστικής «περιπέτειας» της εξέλιξης της ύπαρξης του κάθε ατόμου.

Για το λόγο αυτό, ο μη κατευθυντικός θεραπευτής δε διστάζει να  «προτείνει» τεχνικές έκφρασης της επιθυμίας μέσα από ένα πλήθος προβολικών, σωματικών  και άλλων τεχνικών, που αξιοποιούν είτε  την καλλιτεχνική, δημιουργική  και θεατρική έκφραση, είτε προερχόμενες  από διάφορες σχολές, κουλτούρες και παραδόσεις δίνουν την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να επεξεργαστούν τα δυναμικά  της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης.

Συμπορεύεται λοιπόν, εμψυχώνει,  ευοδώνει  και ενσκήπτει με όλα τα μέσα στην έκφραση των συναισθημάτων, των αναγκών και των επιθυμιών του. «Συνοδεύει» το άτομο στην πολύ προσωπική αυτή οδό της εκδίπλωσης  του εαυτού και της προσωπικής του  ανέλιξης και διακριτικά αποσύρεται την κατάλληλη στιγμή προς όφελος της αυτονόμησης, της αυτενέργειας  και της αυτονομίας του άλλου.

Η NDI ανάγεται έτσι, σε μια φιλοσοφική-ηθική θεώρηση που ερμηνεύει όλο το φάσμα της εξέλιξης, της ανάπτυξης και της δράσης του ανθρώπου και σε μια «πρακτική» μέθοδο που προτείνει ένα νέο τρόπο αλληλεπίδρασης με σεβασμό στην ύπαρξη, τις επιλογές, την αυτονομία και την ελευθερία του ανθρώπου.